Het Elman-tip-topic

Volgens mij kunnen we in de schaduw van Schubert niet staan. Als ik naar Schubert luister dan hoor ik niet enkele goddelijke vonken maar regelmatig hele vonkenregens. Zowel kamermuziek, zn symphonien als zijn vele liederen. Volgens mij hoort Schubert onbetwist bij de grote 10.

 

Natuurlijk kunnen gewone stervelingen niet in de schaduw van Schubert staan. Maar in de top tien van de grote componisten, staat hij voor mij onderaan.

 

Geen kwaad woord over de Shostakovich van het Verona kwartet, dat ik overigens nauwelijks ken. En ik herinner me nog een uiterst beklemmende uitvoering in het Haagse Diligentia van het 6e kwartet door het 'Jeruzalem kwartet'. Maar het is altijd interessant te weten wat de opvattingen zijn van een componist over de uitvoering van zijn werken. En in het geval van de 15 strijkkwartetten van Shostakovich is dat mogelijk want de opname van die kwartetten door het (USSR) 'Van Beethoven kwartet' is begeleid door de componist.
Gelukkig bestaat van die, langzamerhand onvindbare c.q. onbetaalbare Melodya LP's, een heruitgave op CD (op het DOREMI label). En ofschoon ik mezelf niet etaleer als Shostakovich-deskundige, beantwoorden die opnamen volledig aan mijn beeld van een perfecte uitvoering. Gespierd als het moet en waar nodig lyrisch dan wel turbulent.

 

Niet iedereen kan hetzelfde mooi vinden, dus daar heb ik het niet over. Wel over het feit dat een componist die zich waagt aan variaties, dit in het algemeen doet op basis van eenzelfde thema.
Overigens ontgaat mij waarom 'wij' kennelijk vinden dat Schubert een minkukel was. Schubert was in Wenen een aanmerkelijk meer gewaardeerd componist dan al die geromantiseerde biografietjes uit het verleden ons willen doen laten geloven. En dat hij te jong is overleden heeft hij over zichzelf afgeroepen.

 

Als je waardering ook betrekking heeft op zijn pianomuziek inclusief de Impromptu's op. 90/142 en de 'Moments musicaux' op. 94, ben ik het volledig met je eens.
Deze werken zijn in mijn geval weer zo'n voorbeeld van 'de eerste uitvoering die hoort blijft je altijd bij'. In mijn geval waren dat de goedkope LP's op het MMS- c.q. Concert Hall label in mijn ouderlijk huis. De pianist was Robert Goldsand. Jaren geleden ben ik die opnamen op tweedehands markten weer tegengekomen. Vervelend was wel dat die platen waren geperst van een soort veredeld asfalt (dus ruis) en dat vorige eigenaars weinig zorgvuldig (krassen en dus tikken) met die platen waren omgegaan. Met behulp van een speciaal mono element (Shure) en mono naald de opnamen op de harde schijf van de PC opgenomen. En vervolgens WEKEN bezig geweest met 'ontklikken'. Maar terugluisterend vind ik dat werk nog altijd -en ruimschoots- de moeite waard.

 

Tyfus roep je niet over jezelf af dacht ik.

 

Ook hier de opvatting dat het je volkomen vrij staat Schubert in het ‘rechter rijtje’ te plaatsen. Met kans op degradatie

Wat ik echter interessant vind is het antwoord op de vragen waarom dat zo is en wie die andere negen componisten zijn. Ik vind het zelf namelijk erg moeilijk componisten onderling te vergelijken, laat staan een rangorde aan te brengen. Want kan ik Heinrich Schütz vergelijken met De Gesualdo, Händel of Purcell? Biber met Corelli? Mozart met Haydn? Scarlatti met Chopin? Brahms, Mahler en Bruckner hebben elk overtuigde voor- en tegenstanders. Ondanks zijn eerste vioolconcert (en eventueel zijn Kol Nidrei en het tweede vioolconcert) is Bruch voor de rest ronduit een componist van het tweede garnituur. Neem maar eens de moeite te luisteren naar zijn concerten voor twee piano’s of het oeverloos saaie oratorium ‘das Lied von der Glocke’. Hetzelfde geldt voor Saint-Saëns en vele anderen. Componisten die stuk-voor-stuk uiterst vakkundig konden componeren en orkestreren, maar wel van muziek waar 'de vonk' aan ontbreekt. En dan niet te vergeten componisten als Mendelssohn die na een schitterend begin (zijn op 17-jarige leeftijd gecomponeerde ouverture bij de ‘Midzomernachtsdroom’ vindt zelfs bij Mozart geen kwalitatief vergelijkbaar werk), in de coulissen verdwijnt. En protestant wordt en trouwt met de dochter van een predikant. En begin niet over zijn vioolconcert op. 64, want een groot deel van de solopartij daarvan komt uit de pen van Ferdinand David (die zelf bijzonder interessante vioolconcerten componeerde).

Samenvattend: ik ben benieuwd.

 

Nee hoor, dat is ook zo. Alleen ging hij niet dood aan tyfus maar aan syfilis.

 

Dit las ik op het internet. Maar ja alles wat gedrukt staat is nog niet waar.

Op 4 november 1828 ging Schubert naar Simon Sechter om zich in te laten schrijven als leerling in streng contrapunt, al voelde hij zich ziek. Een week later bleek hij tyfus te hebben, waaraan hij na een zware doodstrijd op 31-jarige leeftijd overleed.

Het huis waar Schubert is overleden:

• • • • • • 

 

Tobias,

Misschien is het goed zaken in een context te plaatsen. Tyfus is een epidemisch verschijnsel dat met name optreedt in situaties waarin hygiëne sterk te wensen overlaat. Dus steden in vorige eeuwen zonder riolering en slechte watervoorziening. Meer recent de concentratiekampen uit de Tweede Wereldoorlog. Ook Wenen en, bijvoorbeeld, Londen werden hier vaak het slachtoffer van. Maar onderzoek heeft aangetoond dat ten tijde van het overlijden van Schubert in 1828 er zich geen tyfusepidemie in Wenen heeft voorgedaan. Overigens sluit dat een incidenteel geval van tyfus uiteraard niet uit.

Na de dood van Schubert heeft geen autopsie plaats gevonden. Dat was ook niet zo gebruikelijk in die tijd. Dus moeten wij het doen met beschrijvingen van de ziekte en het overlijden en het uiterlijk van Schubert. Wat wel vaststaat is dat Schubert sinds 1822 aan syfilis leed. Niet zo vreemd, want volgens tijdgenoten kende Schubert een enthousiast, zij het betaald, liefdesleven. Op zich stierf men, ook toen, niet binnen zes jaar aan syfilis, maar het impliceerde wel een zware en voortdurende aanslag op de gezondheidstoestand. Dus mocht Schubert inderdaad tyfus hebben opgelopen, wat overigens niet zeker is, heeft ook zijn sterk verminderde weerstand sowieso aan zijn dood bijgedragen.

Dat het vrij lang heeft geduurd voordat wat duidelijkheid ontstond is mede het gevolg van de schroom die biografen en historici in het verleden aan de dag legden waar het gaat om het benoemen van ziekten-waarover-men-niet-spreekt. En dan komt, vergeef me de paradox, tyfus als manna uit de hemel. Overigens is het verbloemen van de waarheid door historici vaker aan de orde. Een treffend voorbeeld is het Oranjehuis dat al sinds 1702 ter ziele is. Maar dit terzijde.

 

Hopf, bedankt voor deze duidelijke uiteenzetting, betreffende de ziekte van Schubert.

Tobias.

 

Graag gedaan. Maar geef die arme Franz nog eens een kanz.

 

Goed idee. Met het fameuze ABQ. Dit stuk raakte mij enorm (kippenvel) toen ik het op vinyl hoorde met het (ook al) legendarische Amadeus Quartet.

 

Ik ben geen Schubert man. Alleen van die visjes "Die Forelle" vind ik nog een beetje te pruimen.

Zijn vrienden gaven hem de bijnaam "de champignon" of dit op zijn uiterlijk of op zijn werk sloeg weet ik niet. Maar als ik zijn muziek beluister, denk ik op het laatste.

 

Het leven van Franz Schubert was een aaneenschakeling van artistieke en persoonlijke mislukkingen, zoals zijn ongelukkige liefdesleven. Zijn meest ambitieuze muziekstukken, de opera's en zangspelen, kregen geen waardering en zijn symfonieën heeft hij nooit gehoord omdat niemand ze tijdens zijn leven wilde uitvoeren. Pas kort voor zijn dood had hij zijn eerste publieke succes met een openbaar concert. De officiële muziekwereld miskende hem, hij leefde vrijwel onopgemerkt in de schaduw van Mozart, Haydn en Beethoven. Tien jaar na zijn dood moest Schumann hem herontdekken en ook toen nog werd de 'grote C-Dur-symfonie' met de 'himmlische Länge' bij de première door Mendelssohn nog flink bekort

 

Tobias, luister eens naar het tweede deel uit Schuberts strijkkwintet. Misschien verander je dan van mening.

 

Vind deze Serenade wel mooi.

 

Laten we vasthouden aan het oorspronkelijke onderwerp: het tip topic van Elman



Iets treurigs



En iets vrolijkers

 

Zaterdagavond bij een concert van het Busch trio geweest. Je kan er heel lang over schrijven. In het kort: diepe buiging, respect en petje af. Echt, absoluut topniveau.

 

Een vergeten juweeltje. Luisterde gisteren naar jong Aziatisch talent. Youtube laat dan filmpjes zien die er mee te maken hebben dus hetzelfde stuk maar dan gespeeld door iemand anders. Die klikte ik daarna aan. Amazing. Clara Cernat. Nooit van gehoord. Een Roemeense, inmiddels woonachtig in Frankrijk aangezien ze met onderstaande Franse pianist/componist is getrouwd. Ze is buitengewoon hoogleraar aan conservartorium van Toulouse.

Vlekkeloze techniek maar bovenal een prachtige warme fluwelen toon en ontzettend muzikaal.