Gratis conservatorium examenconcerten viool

De vraag of een conservatoriumstudent al dan niet mag of moet worden onderwezen in hetzij of het Nederlands of het Engels of in allebei, kan naar ik vrees helaas alleen op politieke wijze worden beantwoord. Maar tenzij hier de aanhangers van de blonde volksmenner en de pseudo erudiete Messias in de meerderheid zijn (en dan mag ik niet hopen) kan daar toch op beschaafde wijze over worden gediscussieerd?

 

De vraag is ook hoe dat vroeger was in bv de jaren 50 en of er toen wel Nederlands of alleen maar Nederlands werd gesproken bij de afdeling viool van de Oude Muziek. Of is dat meer van de laatste tijd met de naoorlogse immigratiestromen en de globalisering? Verder is het de vraag wat studenten anno nu er van vinden. Een opmerking van een conservatoriumstudent die tegen mij zei "dat hij niet alleen tussen Koreanen wilde zitten", geeft een beetje aversie van hem aan over de globalisering. Hij zal dat waarschijnlijk niet in een officieel interview zeggen, maar heeft wel invloed op de keus welk conservatorium of welke soort opleiding hij zou gaan doen. En ik vraag me af of Nederlands sprekende studenten nu bewust niet of juist wel voor de Engelstalige viool Oude Muziek kiezen en of je bv met de gewone Nederlandstalige (niet barok) vioolopleiding ook bij het orkest van Tom Koopman wordt aangenomen. Misschien kijkt Tom eerder naar vioolkwaliteiten en niet of je alleen op darmsnaren hebt gespeeld en zo'n puntige barokstok, want dat is later misschien ook wel bij te leren.
De politiek gaat niet over het wel of niet sluiten van de Oude Muziek afdeling en welke taal er daar wordt gesproken. Wel over het sluiten van een conservatorium of het opheffen van een orkest.
Enerzijds is er op landelijk nivo door VVD-er Zijlstra gesneden in orkesten en subsidies, dat hem een fluitconcert opleverde bij Festival Classique toen hij dat bezocht. Anderzijds wordt er op stads- en/of provincie-nivo voor veel meer miljoenen geinvesteerd in megalomane dure gebouwen, zoals de verbouwing van Vredenburg Tivoli en nu in Den Haag met het cultuurpaleis. Mischa Spel als klassieke muziek redacteur van de NRC schreef daar eens over : "dat er cultureel alleen geinvesteerd werd in steen."

 

Hij is net als Rutte een beetje mislukte concertpianist. Maar ja als je niet zo goed piano kan spelen kan je altijd nog de politiek ingaan. Hier speelt hij de 3e ballade van Chopin :

Hier Rutte achter het klavier vanaf 2.15 minuten:

 

Vrij kort geleden was er een kabinet dat eiste dat Nederlandse orkesten iets van 7% Nederlandse componisten moesten programmeren om subsidie te krijgen, een politieke maatregel die heel wat weerstand opriep, zo van : de polletiek heb zich niet te bemoeien met ons programmeerbeleid en de Duitse Kulturkammer bestaat gelukkig niet meer. In het kader van de globalisering en verengelsing, valt op dat in 1965 Bernard Haitink, als geboren en getogen Nederlandse dirigent in het Nederlands het Concertgebouworkest dirigeert (en verdikkeme , verdomme roept als het niet gaat zoals hij wil en tegen de harpist : "speelt u wel de goede noten?")

Tegenwoordig staan er alleen maar buitenlandse dirigenten op de bok, die de Nederlandse taal niet machtig zijn en in het Engels dirigeren, ook omdat er veel buitenlandse musici in het orkest zitten, die ook de Nederlandse taal niet machtig zijn of muzikale aanwijzingen in het Engels beter begrijpen. Waarschijnlijk heeft Haitink daarom ook bij z'n laatste concerten bij het KCO ook in het Engels moeten dirigeren. Je zou ook kunnen zeggen : alleen Nederlands sprekende dirigenten en Nederlands sprekende musici bij Nederlandse orkesten, ook al gaat het muzikale niveau daarmee misschien niet vooruit. Ik weet nu al dat extreem linkse idealisten als Hopf en Bert z'n eigen doppendeBoon dan boos in de pen klimmen, onder het motto : laissez faire (ik heb zo m'n Franse invloeden vanuit Verviers) en wij moeten ons maar aanpassen en dus Engels gaan praten of aanhoren, want anders missen we muzikaal internationaal de slag en wordt het KCO een verkapt brak amateurorkestje in de internationale marge. De wereld is van iedereen en iedereen is van de wereld, dus waarom taaldiscriminatie?, is de redenatie. Ik voel de schuimbekkende emoties en heilige verontwaardiging al opkomen. Nu de inhoudelijke argumenten graag.

 

Wel of geen Engels in het onderwijs, dan wel verplicht Nederlands, dan wel verplichte aanpassing aan de "Nederlandse Cultuur" (wat dat ook moge zijn) zijn heden ten dage nogal politieke onderwerpen die ofwel om politieke besluitvorming of "laissez-faire" vragen. Ik heb geen diepgravend onderzoek verricht, maar wel een aantal studenten uit het buitenland, studerend aan het PC conservatorium in Groningen gevraagd naar wat hen bewoog in NL te gaan studeren. Ik kreeg zeer diverse antwoorden, waaronder "kwaliteit van het onderwijs, specialisatie van een bepaalde Docent, gebrek aan mogelijkheden in het thuisland, prettige sfeer in NL. enz.". Dat het zo goedkoop in NL zou zijn heb ik niet gehoord. Er zijn in de EU ook voldoende landen die helemaal geen collegegeld vragen. Daarbij: ambitieuze en getalenteerde studenten zullen hemel en aarde bewegen om dáár te gaan studeren waar die ene topdocent zit of aan dat ene top-conservatorium, waar ook ter wereld en wat het ook gaat kosten. In de top van het hoger onderwijs is wereldwijd Engels toch de voertaal.
Van buitenlanders die hier willen blijven mag best wat inburgeringszin verwacht worden, voor passanten die hier slechts een deel van hun opleiding volgen is dat een onzinnige eis. Zelfs Wilders heeft dat niet in zijn verkiezingsprogramma staan, al wil die dan ook alle subsidies voor o.a. kunst afschaffen, zodat in zijn optiek vermoedelijk ook de conservatoria geheel zullen verdwijnen.

 

Het zal wel ironisch bedoeld zijn, ik keek namelijk even op van de kwalificatie ‘extreem-links’ aan mijn adres, maar voor de goede orde zij hier gememoreerd dat ik, behoudens een tweetal uitstapjes in mijn leven richting SP, mijn leven lang al braaf PvdA stem. Ondanks sommige onbekookte geluiden van die kant die mij soms ter ore komen. Al betreft die vaststelling ook andere partijen.

Eerlijk gezegd is mij niet duidelijk waar je met deze discussie heen wilt. Tenzij je orkesten wilt gaan inzetten als werkgelegenheidsproject voor werkloze Nederlandse musici en dirigenten. Een soort op muziek gezette Melkert-banen.

Luisteraars zijn inmiddels gewend aan iets als perfectie bij uitvoeringen. Naast het gestegen technische peil van musici heeft dat van doen met de wat kunstmatige uitvoeringstechnische perfectie die ons deel is geworden met de invoering van LP’s en CD’s. Waarbij opnamen veelal bestaan aan tientallen en soms honderden ‘takes’ die dienen ter vervanging van delen van de oorspronkelijke opname die niet naar tevredenheid waren. Anders gezegd, een symfonie of een concert op een geluidsdrager is dan het resultaat van tientallen losse ‘stukjes’. Je kunt je dan ook afvragen wie verantwoordelijk is voor het eindresultaat: de combinatie dirigent/orkest dan wel de opnameleider? Wat hiervan zij, de luisteraar die thuis gewend is geraakt aan deze mogelijk wat steriele perfectie, verlangt die perfectie ook in de concertzaal te horen. En dan ontkom je niet aan zo goed mogelijke musici. En dat zijn nou eenmaal niet allemaal Nederlanders. Dus als je kiest voor vaderlandse musici, die mogelijk niet zo goed zijn, loop je het risico van kwaliteitsverlies. Maar dat is dan een ideologische keuze en daar hik ik altijd een beetje tegenaan. Want ik heb in mijn leven al genoeg onzin voorbij zien komen.

 

En om daar bij aan te sluiten: waar zijn dan de "inhoudelijke argumenten" van Vieuxtemps? Tot nu toe zagen wij (F.O. daarbij niet inbegrepen) voornamelijk meningen van zijn kant, waar overigens niets op tegen is, want daarvoor is een forum nu eenmaal. Opponenten die op keurige partijen links van het midden plegen te stemmen van het etiket "links extremistisch" voorzien omdat ze een weerwoord bieden? Ach, gut, wat een armoe.
Het Nederlands ie een prachtige taal die we vooral in ere moeten houden, maar nog geen 4 op duizend wereldburgers spreekt het of kan het lezen. Engels is gewoon de lingua franca van onze tijd waarin wereldburgers bijna overal ter wereld met elkaar kunnen communiceren. Frans was mij wellicht liever geweest, maar zo is het nu even niet gelopen. Laten we voorlopig blij zijn dat het geen Mandarijn of Russisch is geworden.

 

Het KCO kan voor 50% eigen inkomsten generen en is voor 50% afhankelijk van subsidies. Orkesten in de V.S. moeten zonder subsidie rondkomen en zijn voor 100% afhankelijk van de vrijgevigheid van het grootkapitaal om even een herkenbare kreet van de Linkse Kerk te gebruiken. Een grote kostenpost is vaak het salaris van de dirigent, die vaak miljonair zijn, zoals Jaap van Zweden en als "chef" (altijd een deeltijdbaan voor een aantal maanden) vaak bijbeunen bij andere orkesten voor niet kinderachtige bedragen. Ook solisten strijken heel wat op en blijft er heel wat aan de strijkstok hangen. De salarisverschillen zijn zo groot dat je kan spreken van grootgraaiers en armoedzaaiers met weinig internationale solidariteit. Orkestleden van het KCO zitten vaak 3-hoogachter op een soort verkapt achterhuisonderduikadres en kunnen thuis niet repeteren ivm burengeluidsoverlast, maar voor hen is er een soort studiehuis gekomen vlak bij het cg, waar ze kunnen repeteren wanneer ze maar willen. De salarissen zijn een beetje opgeschroefd, maar de Berliner en de Wiener betalen beter. Toch is het geen beroerd orkestje en ze worden wel eens genoemd in de discussie : wat zijn het beste orkesten in de wereld : https://www.violinist.com/discussion/archive/10450/
Anders dan vroeger met Kes, Mengelberg en Haitink die in het Nederlands dirigeerden (in ieder geval tot 1965, mijn kennis en dus mijn redeneren blijft toch die van een buitenstaander met beperkte dossierkennis) moeten er nu opeens dure internationale grote namen voor zo'n orkest staan. Waarom? Haitink begon op z'n 28ste bij dat orkest en stopt daar nu als 90-jarige mee. Was hij op z'n 28ste al internationaal een grote naam? Is het niet mogelijk om een beginnende Nederlandse dirigent aan te nemen van 28, die stukken goedkoper is dan zo'n internationale grootgraaier en qua salaris dichter bij de gewone orkestman/vrouw staat?
Soms lijken de ontwikkelingen in de muziek een beetje op het voetbal met de internationale koehandel, waar clubs astronomische bedragen gaan neerleggen voor een topspits om maar de Europcup1 te kunnen winnen. Als ze dan vlak bij die hoofdprijs zijn, zoals Ajax, vertrekken de voetballers naar Europese topclubs met een nog grotere zak geld. Jeugdopleiding met scouting van 12-jarigen uit Brazilië heeft eigenlijk geen zin, want na 2 jaar in het 1e zeggen ze toedeledokie, want ik kan bij een andere club het dubbele bij elkander graaien. Ook Nederlands sprekende voetballers die hier geboren en getogen zijn en opgeleid bij de jeugdopleiding De Toekomst zoeken hun echte toekomst dan snel in het buitenland, ondanks hun sterkere binding met Nederland vergeleken bij een Braziliaans talent. Clubliefde is leuk, maar koop je niks voor. Misschien dat je na een graaiperiode in het buitenland je laatste 2 jaren slijt bij je oude cluppie zoals Dirk Kuijt en van Persie bij Feyenoord.
Zo is het voor Jaap van Zweden nou niet echt financieel nodig om chef te worden bij het KCO, dus waarom hem steeds aan z'n jasje trekken hierover en het niet met een goedkopere jongere dirigent proberen. Er is ook een soort opleidingsklasje voor het KCO met talentvolle jongeren uit Venezuela, Shanghai en wat talentvolle goed (cultureel) geintegreerde Nederlands sprekende Turken en Marokannen. Grapje, hoewel dat opleidingsklasje wel bestaat.
Maar waarom zou het KCO niet meer zo Nederlands sprekend kunnen zijn als in 1965? Er bestaat geen internationaal concours voor orkesten zoals de Europcup1 bij voetbal, dus niveauverschillen zijn relatief en meer selectief geleuter in de media van recensenten en op internet door figuren zoals wij. Door het vele kunstmatige knippen en plakken in de opnamestudio kan je met een iets minder orkest zelfs een betere cd maken dan vroeger. Veel mensen horen in de concertzaal de kleine live-imperfecties amper, ook omdat ze visueel worden afgeleid en dus minder goed kunnen luisteren bij alleen een cd, waar je meer auditief gefocust bent. Is het niveau van de Nederlandse musici en de conservatoria nou echt zo gezakt, dat je echt niet zonder buitenlanders het oude niveau kan handhaven? Of was het KCO eigenlijk in 1965 belabberd en wil men nu beter worden?
Om op de opmerking van BertBoon in te gaan "Van buitenlanders die hier willen blijven mag best wat inburgeringszin verwacht worden" Hoe dwing je dat af als Dominique Seldis als KCObas Engels blijft praten en Candida Thompson van Amsterdam Sinfonietta na 20 jaar woonachtig te zijn in Nederland ook? Zij zeggen dan : ok, dan geen interview of neem je maar een ander voor je tv-programma.

 

Hoe je inburgeringszin op het gebied van het spreken van een taal moet "afdwingen" bij dit soort individuele gevallen zou ik niet weten. De vraag is dan ook of je daar naar moet streven.

 

"Van buitenlanders die hier willen blijven mag best wat inburgeringszin verwacht worden" blijkt dus een vrijblijvende opmerking. Het zou best wel leuk zijn als je Nederlands zou leren, maar ja joh, waarom? De dirigent praat toch ook Engels en je bent geen asielzoeker die verplicht wordt om een afgedwongen inburgeringscursus te doen door de IND voor een verblijfvergunning, dus wat kan jou het schelen als je je met alleen Engels ook wel red.

 

O, ik ben een behoorlijke taalpurist en gebruik geen buitenlandse woorden waar een Nederlands alternatief is. Duitse badgasten die hier aan de kust veelvuldig verblijven sta ik altijd zeer consequent in het Nederlands te woord mochten ze mij iets vragen. Duits spreek ik wel in Duitsland. Maar hoe je Engelssprekende EU burgers die hier legaal zonder verdere verplichting verblijven moet afdwingen Nederlands te leren: ik zou het niet weten. Daar waar een economische noodzaak is, gaat het vanzelf, aan de rest moeten sommigen zich dan maar af en toe ergeren.

 

Als de nieuwe chef van het KCO weer in het Nederlands zou willen dirigeren net als vroeger en de Nederlandse/Vlaamse taal zou beheersen, omdat z/hij Nederlander/Vlaming zou zijn, zit je met het probleem dat de vele gastdirigenten geen Nederlands kunnen tenzij ze uit Belgie of Nederland komen en dus naar het Engels overstappen. Benieuwd hoe dat met de chef van de Berliner of de Wiener zou zijn. Zouden die wel Duits praten op de bok? Ik speel vrij vaak met een Duits project orkest eind dec/begin jan. en daar wordt uiteraard Duits gesproken door de dirigent. Je moet dan wennen aan specifieke muziekuitdrukkingen zoals Takt 33 (maat 33) en Pult (lessenaar), maar Duits is wel te volgen want op school gehad.
In 1986 dirigeerde Haitink in het Nederlands het KCO zie na 32.20 minuten.

 

Vergeet ook niet hoe grif veel Nederlanders in het engels antwoorden als ze horen dat degene die hen aansprak in het Nederlands vermoedelijk engelstalig is.

Ik vermoed dat de taalpuristen vooral in de niet zo jonge generaties te vinden zijn, mogelijk ook lezers van het blad "Onze Taal", en dat er nu al heel wat jongeren door de moderne media (nog los van onderwijsaanbod dat soms geheel of gedeeltelijk in het engels gegeven wordt) bijna makkelijker engels spreekt dan Nederlands.

Onze jonge dirigenten die een internationale carriere zoude willen, weten vast ook wel dat je dan niet te fanatiek Nederlands moet willen spreken. Hoe gaan die het voor een NL orkest oplossen? Dan spreken ze vast wel Nederlands, maar houden vast meer rekening met degenen die het NL niet machtig zijn, net zo goed dus als onze jongeren op straat direct overschakelen als ze inschatten dat dat handiger is voor hun gesprekspartner.

Mijn ervaring met duitstaligen is dat die best hardnekkig in hun eigen taal blijven spreken en vinden dat jij maar moet zorgen dat je dat kunt volgen. Gelukkig dat ik ook Duits heb gehad.

 

Orkesten, net als voetbalclubs, nemen liever geen risico bij de aanstelling van dirigenten en musici c.q. voetballers en trainers. Niet in het minst omdat het publiek GROTE NAMEN verwacht. Zodat men dan maar kiest voor zekerheid in de vorm van bewezen prestaties. Die je opbouwt door een loopbaan bij een steeds beter orkest. Toen van Eduard Beinum in 1959 overleed verwachtte iedereen dat Willem van Otterloo hem zou opvolgen. Maar dat gebeurde niet, want Haitink werd aangesteld. Overigens had Haitink een aantal jaren daarvoor samen met Paul van Kempen al de leiding gehad over het Radio Philharmonisch Orkest. Haitink had de eerste jaren ook weer niet de vrije hand bij het Concertgebouworkest want in de periode 1961 - 1964 trad Eugen Jochum op als zijn muzikale curator. En Jochum sprak geen woord Nederlands.