Ik ben heel benieuwd naar mensen die niet gangbare strijkinstrumenten spelen. Die het aan het leren zijn en/of al in muziekensembles ermee spelen. Instrumenten als bijvoorbeeld de erhu. Maar ook de vedel, want dat kom ik eigenlijk ook niet zomaar tegen. Ben dan benieuwd naar hoe iemand op het idee kwam dat te gaan spelen? Wat zijn je ervaringen met het leren spelen? Wat voor muziek speel je en in wat voor ensembles speel je dan? En heb je bijvoorbeeld festivals waar je aan mee kunt doen met dat instrument (dus welke happenings op muzikaal en sociaal gebied zijn er dan? Kortom, vertel...
We hebben hier op SF een lid dat Rebec speelt, ze is echter al vanaf 2011 niet meer gezien hier. Die zou je misschien een mailtje kunnen sturen via 'Conversaties' in je profiel. Haar gebruikersnaam is Rebecspeelster.
Dank je wel voor de tip! De vraag is uit meer algemene brede belangstelling voor wat mensen voor plezier (of soms niet) beleven aan bijzondere instrumenten. Zelf heb ik niet direct het plan om er nog een bijzonder instrument bij te pakken (heb het druk genoeg met mijn cello en e-cello-plannetjes), maar ik vind het wel heel leuk te horen wat er onder de forumleden aan bijzonder strijkplezier wordt beleefd.
Hoi Marcelita, Bedankt voor de PB die je mij gestuurd hebt. Het is inderdaad een tijd geleden dat ik hier actief was. Ook staat het bezig zijn met strijkinstrumenten het laatste halfjaar op een laag pitje. Wel intensief bezig met orgelspel waar ik bijna wekelijks mee begeleid. Ik ben het type dat maar 1 ding serieus tegelijk kan doen. Zoals Frits al verteld had, heb ik een rebec. Een rebec is de eerste Europese stap op weg naar de viool en is ontstaan vanuit de Arabische rahab. Rond de 13de eeuw was het een gangbaar instrument in Europa. Een rebec kan je "de braggio"bespelen en "da gamba". Ik bespeel de rebec op de arm vanwege mijn vioolachtergrond vroeger: met z'n "k*ntje" bij mijn linkeroksel en daarmee hangt hij wat lager dan een viool. Kenmerkend is dat het bovenblad vlak is en dat de klankkast bol is zoals van een mandoline, maar dan kleiner. De klankkast, hals en krul zijn uit een stuk gemaakt. Het volume is een minder dan van een viool en de klank is wat heser. Mijn rebec heeft een stapel (het schijnt dat bij de oudste modellen een stapel ontbrak) en heeft 3 onomwonden darmsnaren: d'' - a' - d' (van bovenaf beschreven). Er is geen stemming voorgeschreven, ook de hoeveelheid snaren en afmetingen konden wisselen. De strijkstok is gebogen en bespannen met paardenhaar en heeft geen schroef om los te draaien. De stok springt door de boogvormige-kromming wat stugger maar in principe kwam dat in oude muziek niet voor. Maar het is natuurlijk wel leuk om het daarmee ook te kunnen. Hoe ik op het idee kwam om op een rebec te gaan spelen? Moeilijk uit te leggen op een forum vol vioolliefhebbers... Een behoefte aan iets primitiefs en ongekunstelds, protest tegen vroeger? Ervaringen met het leren spelen? Ik ben begonnen met uitproberen van technieken die ik van de viool "meegenomen" had. Als je met een andere stemming begint te spelen, grijp je eerst ontelbare keren mis! Positiewisselingen zijn moeilijk, maar in stijgende richting niet onmogelijk. Met flageoletten kan je ook vaak iets opvangen. Die klinken net zo goed als op een viool. Dubbelgrepen studeer ik ook evenals diverse streektechnieken om alles op peil te houden in geval dat het in een stuk toepasbaar is. Doordat de rebec een instrument was dat veel gebruikt werd bij dansmuziek zijn snelle loopjes makkelijker dan een mooie "gesponnen" toon. Vibrato is niet gebruikelijk. Soms als versierend effect is een handvibrato wel mogelijk. Middeleeuwse- en renaissance-muziek is wel te koop of van internet te halen, maar je moet het meestal wel bewerken voor je instrument. Zowel wat toonsoorten als wat bereik betreft. Ik kan op mijn rebec nauwelijks een stuk in C spelen omdat de D-snaar de laagste noot is en het bereik in de eerste positie maar 1½ oktaaf is. Dat moet dan getransponeerd worden en ook afgestemd op de andere instrumenten waar je mee samenspeelt. Ik speel samen met mijn man alleen voor het plezier en soms binnen familie en vriendenkring. Hij heeft diverse blokfluiten en 2 doedelzakken (geen Schotse!!!) die goed met de rebec samengaan. Volgens mij is het verhaaltje wel compleet. Als jullie nog meer willen weten, hoor ik het wel. Hartelijke groeten, Rebecspeelster
Nogmaals, hartelijk dank, Rebecspeelster! Je beschrijft het zo dat ik mij helemaal kan voorstellen wat er komt kijken bij spelen op dit bijzondere instrument. Het past bij echt heel oude muziek. Zou het festival Oude Muziek zover terug gaan, en wordt er dan ook gespeeld op bijvoorbeeld de Rebec? En heb je wel eens geprobeerd van die Arabische muziek erop te spelen, omdat dat toch werd gespeeld op de directe voorloper van de Rebec, dus de Rahab? Misschien wel een soort sprookjessfeer muziek uit 1001 nacht? Het lijkt mij wel een uitdaging om met d-a-d stemming te spelen, dat moet toch wel een gepuzzel zijn! Maar bij de keuze voor een Rebec: wist je van te voren dat het bestond en je was er naar op zoek? Of je liep er ineens tegenaan in een muziekhandel die het had liggen? Ik kan mij wel het verlangen voorstellen om met een instrument aan de slag te gaan dat nog iets puurs heeft, nog niet zo ver doorontwikkeld en dan ook de muziek die erbij hoort. Iets van terug naar de basis. Hartelijke groeten, Marcelita
Ik ben in het bezit van een klassieke Kemence en een moderne Kemence, gekregen van een kennis uit Turkije, met de bijbehorende strijkstokken kon ik niet overweg, die heb ik dus in de plantenbak gezet om de klimop er tegenop te laten groeien, dus ik gebruik gewoon mijn eigen strijkstok, nu moet ik zeggen dat ik er niet veel van bak, want het lijkt wel gemakkelijk als je die mannetjes erop ziet spelen maar dat is het niet, meer dan een angstwekkend gepiep krijg ik er dan ook niet uit.
Hoi Marcelita, Bedankt voor jouw reactie! De rahab is toch wel een ander soort instrument en de Arabische muziek staat toch iets te ver van mij vandaan. Vandaar dat ik op de rebec middeleeuws, renaissance-muziek speel en bovendien voor mezelf improviseer. Daarmee heeft het een meer meditatieve functie. De gambist Jordi Savall die van oorsprong cellist was, heeft wel opnames gemaakt met een rahab. Wie weet hoe deze man jou nog eens kan inspireren. Op het Festival Oude Muziek zijn diverse mogelijkheden om aan een rebec te komen. Daar heb ik destijds ook een bouwer benaderd om er eentje te maken voor mij. In een gemiddelde muziekhandel loop je volgens mij niet gauw tegen een rebec op. De d-a-d-stemming met z'n octaaf heeft een speciaal effect. Op deze manier wordt het een echt D-instrument dat dat toonsoort door resonanties veel voller laat klinken. Dat verschil merk je goed als je daarna iets in e speelt. G en A-toonsoorten klinken ook behoorlijk vol. Mijn zoektocht naar de rebec begon diep in mezelf tijdens een eigen traject van meditaties en rituelen om de weerstand die ik naar de viool voelde en de drang om toch weer iets te gaan musiceren, vorm te geven. Ik wist dat ik een instrument moest hebben met een bolle klankkast. Dan heb je weinig keus... ha-ha. Ik kende de rebec uit de geschiedenisboekjes, maar had er nog nooit eentje gezien. Voor ik de beslissing nam om er een te laten bouwen, heb ik wel de kans gekregen om een uurtje op een rebec te spelen. Ik wist dus al een beetje wat er boven mijn hoofd zou komen te hangen. Ha Tobias, Zometeen ga ik eens kijken wat een kemence precies is. Ik denk dat het een valkuil is om te denken dat een "primitief instrument" dat bespeeld wordt door mensen zonder les, per definitie makkelijk zou zijn. Ik ben wel eens muzikanten tegengekomen op middeleeuwse markten, waar de gaten van in je sokken dichttrokken. Aan de andere kant komt de stand van de kam en de stapel net zo nauwkeurig als bij de moderne instrumenten. Ik heb me laten vertellen hoe eenvoudiger de vorm van de klankkast hoe eerder wolftonen op de loer liggen. Als jij het over angstwekkend gepiep hebt terwijl jij op een gewoon strijkinstrument een goeie toonkwaliteit maakt, zou het misschien ook aan details kunnen liggen van de kemence. Schrijven jullie de naam van een instrument bewust met een hoofdletter? Muzikale groeten, Rebecspeelster
Lieve Rebecspeelster ik schrijf Viool altijd met een hoofdletter uit ontzag voor de edelheid van het instrument, en nu heb ik ook Kemence met een hoofletter geschreven ik denk uit de macht der gewoonte maar kemence mag best met een kleintje geschreven worden wat mij betreft, de beheerder de heer Oosterhof vind het geloof ik ook wat overdreven die hoofdletter voor Viool maar ik kan het niet laten. Het angstwekkend gepiep dat ik uit de kemence haal, komt uitsluitend door mijn slechte strijktechniek, de klank die ik uit een Viool haal is derhalve niet veel beter.
Ik was al bang dat me een belangrijke spellingsherziening ontgaan was. Maar... de Beheerder schreef Rebec in zijn 2de post ook met een hoofdletter. Maar dan hoef ik me niet schuldig te voelen. Mijn ervaring met de rebec is dat hij minder stokdruk verdraagt dan een viool. Het verlangt aanpassing maar de manier van zoeken naar klank die je op de viool leert, is ook van toepassing op andere instrumenten. In ieder geval veel succes ermee!
Ja, dat was verkeerd. Blijkbaar heeft het hoofdlettervirus me in haar greep gehad. [Ik kan het wel veranderen maar dat maakt de reacties erop een beetje onzinnig. Dus: ik laat het staan.]
Beste Tobias, hartelijk dank voor je reactie! Wéér een instrument waarvan ik nog nooit gehoord heb! Ik ben op youtube natuurlijk naar de rebec gaan kijken en nu ook naar de kemence (onder de c zetten ze dan zo'n kommaatje of wat het ook is). Als ik zo'n muzikant daarop zie spelen, krijg ík niet het idee dat het makkelijk is. Het lijkt alleen al of dat instrument niet makkelijk in je hand zit. Een cello leunt relaxed tegen je aan, maar dit veel kleinere instrument is echt andere koek. En vandaar uit moet je dan dus gaan spelen. Ik zie dat ze met een strijkstok spelen dat een soort driehoek is. Hoe is een kemence gestemd? Ik zie daar ook maar drie snaren op. Kan me voorstellen dat er oorspronkelijk darmsnaren op horen. En wat is het verschil tussen een klassieke en een moderne kemence? Is de modernere meer bespeelbaar? En probeer jij daar typisch turkse muziek op te spelen of ga je lekker de klassieke westerse muziek spelen? Dat lijkt mij dan echt heel moeilijk, want daarbij is de kemence niet als beoogd instrument bedacht. Zelf heb ik afgelopen zaterdag nog op een workshop o.a. turkse muziek gespeeld op cello. Eigenlijk zou je die muziek dus op jouw instrument moeten spelen om echt helemaal in die sfeer te komen. Hartelijke groet, Marcelita
Hoi Rebecspeelster, Dank voor de tip Jordi Savall! Ben eens gaan kijken en luisteren. Er is een opname van 52 minuten en een die een stuk korter is. Deze: Dat is toch heel andere muziek dan we nu maken! Het daagt wel uit om zoiets op de cello te proberen. Hoe zou het op een instrument anno 2014 klinken? En inderdaad, instrumenten die d-a-d gestemd zijn, klinken vol in D, en ook A en G. Dit zijn allemaal dingen waar ik langzamerhand, als voormalig pianist, achter kom nu ik cello leer. Echt leuk, het verbreed mijn muziekplezier! Je vertelt dingen over snaarinstrumenten, zoals de vorm en kam en stapel die voor mij best nieuw zijn. Ja, van de kam en de stapel had ik in de loop van de jaren wel vaag iets gehoord, maar langzamerhand ga ik e.e.a. beter begrijpen. En dat is leuk! groetjes, Marcelita
Hierbij wat fotootjes van de kemence, de klassieke heeft een peervorm en andere is recht. De klankkast is uit één stuk hout gesneden, bij de klassieke is de bovenzijde plat bij de andere iets bol.
Dag Tobias, Dank voor deze mooie foto's! Uit welk hout zijn ze gemaakt? Instrument ziet er wel leuk uit, maar het lijkt mij dus niet makkelijk spelen. En in welke stemming zijn de snaren? Ik heb net geleerd van Rebecspeelster over het verband tussen de stemming van de snaren en het vol klinken van het instrument. Hoe zou dat bij jouw instrumenten zijn? groetjes, Marcelita NB. Ik hoop dat er nog meer bijzondere strijkinstrumenten opduiken!
Ik weet niet uit welk hout ze zijn gemaakt, misschien dat de beheerder dat weet want die weet alles van hout, de bovenzijde lijkt mij fichte. De stemming heb ik zelf maar verzonnen omdat ik die niet weet, ik stem gewoon D A E. Hierbij nog twee detail opnamen van de kam van het klassieke model.
Heee, Tobias, wat een leuke foto's!!! De eerste kleinere lijkt wel wat op mijn rebec. Behalve dat de klankkast wat boller is bij mij, dat de stemschroeven zijwaarts net als bij een viool in de krul zitten en dat ik onderaan een knop heb waar net als bij de viool het staartstuk aan vastgespannen zit. De streepjes die ik op het bovenblad van beide instrumenten zie, lijken inderdaad Fichte oftewel vurenhout. Dat is bij mij ook. Voor de klankkast is bij mij esdoorn gekozen, maar andere houtsoorten als peren- of kersenhout wordt ook vaak gebruikt. Aan de kleur te zien van de eerste kemence zou dat best eens kunnen. Op de 4de foto van boven zie ik dat de kam niet mooi met 2 pootjes op bovenblad staat. Dit gaat zeker ten koste van de kwaliteit. Bovendien lijkt me de afstand tussen snaar en toets nogal groot (2de foto) waardoor je misschien de snaren niet ver genoeg in kunt drukken. Hoe groot is de snaarlengte, gemeten van kam tot kielhoutje? Bij mij is dat 32 CM. De totale lengte van mijn rebec is 54 CM. Jouw kemence lijkt ten opzichte van de stoel waar hij op ligt redelijk klein.Toen ik de rebec kreeg, had de bouwer hem ook in D - A - E stemming gestemd. Dan kan je er als violist direct op vooruit. Nou hoopte Marcelita dat er nog meer bijzondere strijkinstrumenten opduiken... Onlangs heb ik een vedel gekocht, maar daar ben ik nog niet echt aan kunnen beginnen (zie tijdgebrek in mijn eerste bericht bovenaan). Vandaar dat ik nog weinig over de ervaringen kan vertellen. Deze vedel is 4-snarig en was aanvankelijk gestemd in vioolstemming. Daar heb ik snaren voor gekocht om hem in C' - C' - G' - C'' te stemmen (deze keer van beneden af gerekend want dat doen jullie ook). Net als de rebec in een kwint + kwartafstand = octaaf (C-G-C), maar dan met een extra C-snaar die als bourdon fungeert. Groetjes, Rebecspeelster
De klassieke kemence lijkt erg op de rebec, maar is kleiner de totale lengte van mijn kemence is 44 centimeter, van de kam tot de eerste stemsleutels is 25 centimeter, tot de middelste stemsleutel iets verder, het kielhoutje ontbreekt bij de kemence, de snaren worden ook niet ingedrukt maar aangestreken met de nagel.
Dat is zo ongeveer de manier waarop ik flageoletten speel op mijn cello, maar dan niet met mijn nagel. Al met al is het dus niet een instrument dat je zo maar even onder de knie hebt! Het lijkt mij razend moeilijk! Het lijkt mij wel mooi te combineren met iemand die cymbaal speelt.
Speciaal voor Tobias van het Atlasfestival: http://www.atlasfestival.nl/programma/musici/neva-ozgen/ Ik was mij er niet van bewust dat er dit weekend een Atlasfestival in Amsterdam plaatsvond. Dit had ik nou graag eens gezien+gehoord (om te beginnen dat ik er bijtijds achter zou komen!). Een wereldmuziekorkest met dus exotische instrumenten en inderdaad ook nog wat vertrouwde westerse (strijk-)instrumenten. En hier op dit filmpje dus een uitgebreide uitleg van diverse manieren van bespelen van de kemence. Leuk instrument, die kemence. Er zijn ook andere exoten te bewonderen: http://www.atlasfestival.nl/programma/musici/dhruba-ghosh/ en dan nog deze: http://www.atlasfestival.nl/programma/musici/elshan-mansurov/ en niet te vergeten de erhu: http://www.atlasfestival.nl/programma/musici/xing-lu/ Op de site van het festival staat onder de rij musici ook een link naar biografie Atlas Ensemble en daar is ook nog een filmpje over het hoe en waarom van dit internationale musiceren. http://www.atlasfestival.nl/programma/atlas-musici/ En zelf ga ik a.s. zaterdag weer aan de wereldmuziek: deze keer Armeens, Arabisch en Bosnisch en uit Graceland van Paul Simon. En we spelen op héél erg europese instrumenten
