Tobias, ik heb een conversatie aangemaakt, want ik heb geen mailadres van je. Overigens, ik bedoelde bij #19 dat het leuk is voor ieder die het interesseert, maar voor Tobias speciaal het kemence-concertje in de eerste link. In die zin wel speciaal voor jou, Tobias, met een knipoog naar je mooie instrumenten.
Marcelita ik heb er op gereageerd maar het komt waarschijnlijk niet door, maar als je belangstelling hebt voor de Kemence's mag je ze allebei van mij hebben, ze liggen toch maar in een kast te verstoffen, ik hoor het wel van je. Tobias.
Tobias, wat een lief aanbod!!!! Weet je het wel zeker? In de conversatie is het inderdaad niet doorgekomen. Ik ben helemaal beduusd, en mijn PC kreeg prompt problemen met adobe flash shockwave....
Ja Marcelita je krijgt ze van mij, ik maak je graag gelukkig en blij, een kemence die hoort echt bij jou, want jij bent een muzikale vrouw, ik hoor wel wanneer je ze op komt halen, en je hoeft er echt niets voor te betalen, als jij blij bent ben ik ook in mijn sas, de warme muzikale groeten van Tobias.
Dit 'jeukt' natuurlijk heel erg! Grappig die techniek: er wordt náást de snaar geïntoneerd. Toch eens kijken/luisteren wat er in zo'n geval bij de cello gebeurt. De bouw van de instrumenten is vast wat verschillend, dus ook de manier waarop het geluid 'golft'. Toch apart, kan het toch niet echt goed verklaren. Maar wat een wereld aan mogelijkheden gaat open met zo'n instrument in werelmuziekgroepje! Qua bouw lijken kemence en rebec wel verwant, maar ik zie dat er op rebec wel tonen op de snaar worden gevormd.
Intussen erachter gekomen (= beter gekeken!!!) dat náást snaar intoneren nog wel ter dege de snaar raakt. Vervolgens die werkwijze eens op de cello gevolgd. Bij dubbelstops waar de accoordtonen op twee naast elkaar gelegen snaren zitten, zet je ook je vinger tussen die snaren. Gek dat zoiets vergeten kan worden als naar andere instrumenten wordt gekeken.
O.K.,nu sta ik aan het begin van mijn eigen "carriere" kemence spelen en dus bespeelster van een exotisch instrument. Verrassend hoor, echt nooit gedacht dat het zo kon lopen! En dan bestaat de uitdaging ook nog eens uit het mooi laten zingen van twéé verschillende kemences. Bij # 13 van dit topic en anders wel bij "Toon hier je nieuwe aanwinst", zie je een meer bolvormige en een lange smalle. De bolvormige is een meer 'algemene' en die langwerpige is typisch meer uit het gebied rond de zwarte zee. De langwerpige heeft een héél kleine kam en de snaren staan daardoor dichter bij elkaar. Hier kan ik maar beter intoneren door de vinger óp de snaar te zetten. Althans, zo begin ik nu en kan nog altijd de andere techniekk gaan gebruiken. De bolvormige heeft een kam die de snaren verder uit elkaar zet. Hierdoor kan ik bij dit instrument mij bekwamen in het spelen door mijn nagel tegen de snaar aan te houden (vinger náást de snaar). De snaren zijn ook heel verschillend. Op de 'algemene' zitten ietwat dikkere, kleurloze/doorzichtige snaren. Type/merk??? Op de foto's van #13 is het wel redelijk goed te zien. De Zwarte Zee versie heeft dunnere, metalen snaren. Met deze verschillen kun je natuurlijk niet het effect van verschil in klankkast vergelijken. Ik ben er nog niet aan toe om gelijksoortige snaren te plaatsen om beter te vergelijken. Komt mogelijk nog wel een keer. Dan nu even over de strijkstok: ik heb hier nog een strijkstok van een viool, alleen, ik kreeg er gewoon geen geluid mee uit de kemences. Alleen snarengeschuif-geluid. En de strijkstok was met hars voor vioolstrijkstokken bewerkt. Toen dus maar een cellostrijkstok, tja, wat moet je, ik wil wél spelen! Hier wél het gewenste effect. Eerder had Tobias de strijkstokken die bij deze instrumenten hoorden al uitgeprobeerd. (#6), als hij als violist daar al van afknapt.....ik mis er dus niets aan. Laat die stokken maar lekker in de plantenbak staan (of waren ze intussen niet ook al roerstokjes voor de verf geworden?). Als ik echt wat hebbelijks en passends wil, kan ik gewoon de aanbeveling van Rebecspeelster volgen en volgend jaar naar de muziekbeurs van het festival Oude Muziek gaan en daar naar Rebec-strijkstokken kijken. Tenslotte zijn kemence en rebec toch aan elkaar verwant, toch? Goed, en dan stemmen. Nee, stemknoppenangst heb ik gelukkig niet meer (in het begin van mijn cellotijd wel, maar daar ben ik wel mooi vanaf geholpen in de loop van de tijd). Het is wel fractie-van-millimeterwerk, dat draaien. Je zit zó te hoog. Ben begonnen met de algemene kemence. Hier moet ik dus echt nog handig in worden. Bij de Zwarte Zee kemence is het dus ook precisiewerk. De eerste tonen laten klinken: Ik had niet gedacht dat dat bij de Zwarte Zee in eerste instantie beter lukte dan de andere. Ik druk hier dan wel de snaren in, ipv de andere techniek. Het idee voorlopig is om een beetje zo te werk te gaan zoals je ook in het begin met een cello begint. Een beetje dezelfde opbouw in vaardigheid, maar dan toegespitst op deze. En dan ook de youtube-kemencespelers raadplegen. Afkijken. De allereerste stapjes dus.
't Is ook een driekwart vioolstokje, dat alleen helaas niet bij mij deed wat ik wilde. Ik ga het trouwens binnenkort nog eens proberen met dat 3/4 stokje. Eerst even goed op gang komen.
Het stemmen van zo'n kemence is een echt geduldwerkje! Met de minste beweging schiet je van c# naar e(b) als je de d wilt. Maar goed dat het maar om 3 snaren per instrument gaat. Dus met dat stemmen bij die ZwarteZee-variant schoot het ook alle kanten uit, maar toen zat ik op het d-groot accoord. Nou ja, goed, dan dat maar even voor een avondje. Dan kwam ik tenminste wel toe aan wat speeloefeningen. Gevoel krijgen voor de kleine afstanden tussen de toonhoogten. Voor een violist is dat meer gesneden koek bij dit soort instrumenten dan een cellist. Bij ons cellisten is het toch ietsies anders. Ook de manier van instrument vasthouden tijdens het spelen is wennen. Op filmpjes van kemencebespelers zie ik twee manieren van spelen, te typeren als (1) melodieus, en (2) heen en weer raggen. Dat raggen spreekt me niet zo aan, misschien dat het in een bepaalde muziekbezetting en daarin gespeelde muziek wel eens aardig is, maar nee, dat is toch niet de kant die ik op wil. Ik heb nog een vraag: waarmee kan ik het best de stugge stemknoppen behandelen om iets soepeler te draaien. Nu gaat het wat stoterig, waardoor je dus telkens de goede stand mist en ahw doorschiet. Het is allemaal hout. Is druppeltje naaimachine-olie een optie of is er iets beters/veiligers? De instrumenten hebben inmiddels een mooie plek boven mijn werktafel gevonden, elk aan een haakje.
Misschien is het ook wel aardig om naar de vingerzetting van de MorinKhuur uit Mongolië te kijken, dit instrument heeft twee snaren gemaakt van paardenhaar.
Ja, dat is zeker leuk! Zo'n niveau mocht ik dromen dat ik dat heb, maar ook hier kan ik de kunst af kijken. Snaren van paardenhaar? En de strijkstok wellicht ook paardenhaar? Apart: paardenhaar op paardenhaar! En geweldig wat je alleen al op twee snaren kunt laten klinken! Ik heb nu de peervormige 'standaard' kemence intussen deels gestemd. d1-a1 en nu de onderste nog op a. De snaren hebben wat moeite om op toon te blijven, want na 20 minuten meet ik al verval in hoogte. Kan het zijn dat snaren ook weer moeten 'leren' spanning aan te houden? En hoe ga ik daar dan het beste mee om? Het 3/4 vioolstrijkstokje begint er ook wat van te snappen. Haha, dat ben ik natuurlijk zélf, want ik begin door te krijgen hoe je het tot klinken krijgt.
Ongetwijfeld! Maar Frits, zou je me alstjeblieft willen vertellen hoe ik om moet gaan met snaren die na ca. 20 minuten (en zelfs nog wat eerder!) een halve toon zijn gezakt? En of ik al te stoeve stemknoppen ergens mee kan behandelen (waarmee dan?) = ook kennisoverdracht Ik heb hier nog een turkse luthier voor je: begin maar bij 0;50, of je moet je kennis van turks willen uittesten. En ook deze luthier kan zijn instrument bespelen!
Er zitten drie snaren op heb ik begrepen. Welk type heb je er nu op zitten? Kan het zijn dat het hele instrument de spankracht van de snaren niet aan kan waardoor stemschroeven en eindknop als het ware dichter bij elkaar komen? Ik neem aan dat er geen snaren op zitten met stalen kern, want die hebben een grotere spankracht en dat maakt de boel alleen maar erger. Pure (schapen)darm zou het beste wezen. Die laten zich ook heel goed met een stemsleutel stemmen. Al te stroeve stemknoppen behandelen met sleutelzeep zou soelaas kunnen bieden, mits ze wel goed passen natuurlijk. Zie eventueel het onderwerp over stemsleutels elders op SF.
Dank voor je reactie! Welk soort snaren erop zitten, weet ik niet. Tobias misschien wel. Ik weet niet of hij zelf nog snaren is gaan veranderen, of dat hij deze snaren op de instrumenten zo heeft gekregen. Misschien wil hij ons verder hierin helpen. Op de peervormige zitten andere snaren dan de langwerpige ZwarteZee versie. In #13 op dit topic zie je vooral goed de snaren van de peervormige (wit, ietwat doorzichtig, kunststofachtig). De witte heeft metalen. Het ziet er niet direct naar uit dat de instrumentjes de snaren niet aan kunnen. Zoals ik die knoppen zie staan, ook ten opzichte van het verdere instrument en dat deel waar de knoppen zitten, heb ik niet de indruk dat daar van overbelasting sprake is. Desondanks is het idee van schapendarmen snaren wel iets om in gedachten te houden. En ook stemsleutelzeep als hulpmiddel. Zal ook eens verder op het SF kijken waar het over stemsleutels gaat. Ik begrijp dat ontstemming in korte tijd een signaal is dat er op het gebied van snaren en stemknoppen iets niet helemaal goed zit. Want anders blijft het langer op toon (behalve dan als er nog klimatologische factoren meespelen).
Als er geen sprake is van een te hoge belasting en kromtrekken niet tot de mogelijkheden behoort, moeten we aan een andere oorzaak denken. Ik heb daarom de afbeeldingen in item #13 bekeken en daar kan men bij het peervormige instrument zien, dat er bij de bouw al enigszins rekening is gehouden met een spankracht: het klankbord met de hals is al convex uitgevoerd. Blijft over de uitstekende delen van de stemsleutels. Bij de strijkinstrumenten (behalve de contrabas) roteert iedere stemsleutel aan weerszijden van de sleutelkast in de gaten van de wangen. Die hebben daar dus steun. Dat is niet het geval bij dit instrument: de einden waar de snaar is opgewonden steken -naar mijn mening- nogal ver uit, waardoor verbuiging niet is uitgesloten. Bij iedere verdraaiing na het stemmen heeft de sleutel een iets andere stand en stelt zich weer een nieuw evenwicht in. Daardoor zal de snaar verstemmen. Het korter maken van de stemsleutel zou kunnen helpen. Een dikkere ook (kost veel meer kracht om die te verbuigen), maar dan is de snaar niet zo goed meer te stemmen omdat dan de diameter (omtrek!) van de stemsleutel te groot wordt. Bij een relatief kleine verdraaiing is er dan een grote lengteverandering! Het rechte instrument (afbeelding in #13) heeft die convexe bouw in veel mindere mate. Daar zitten de stemsleutels ook juist andersom: op het dikste deel van de stemsleutel worden de snaren gewikkeld. Bij welk instrument treedt die ontstemming op? Op de afbeelding van het peervormige instrument zie ik snaren zitten die omwikkeld zijn. Het hangt ervan af of de kern van kunststof, staal of darm is, dat kan ik zo niet zien. Ik zou er eens pure darmsnaren op zetten, die zijn nog wel te krijgen. Savarez heeft ze in de handel: http://www.savarez.fr/cantiga/english.html
Frits, hartelijk dank voor de uitleg en de link! Zo begin ik er wel steeds meer van te begrijpen en te zien! Bij allebei treedt ontstemming op, moet nog eens bekijken/meten bij welke het ergst. Zou zomaar die peervormige kunnen zijn, maar nee, eerst nog wat meer stemmen en meten. Bij onze violen en celli gaat de stemsleutel inderdaad door twee gaten, zodat het wat stabieler blijft. Hier bij die kemences is het echt maar één gat en dan nog bij die peervormige met lange sleutels met nog verbreding aan het eind. Ik ben nog beginneling op het gebied van kenmerken van darmsnaren. Zorgen die voor minder grote spanning op het instrument, terwijl ze wél op a-d1-a1 gestemd zijn? Want verder staan darmsnaren bij mij bekend (zover was ik al gekomen) als snel ontstemmende snaren met een stevig prijskaartje. Ik keek op de site van snaarwijzer ( http://www.snaarwijzer.nl/snaarinfo2.php) maar daar staat niet veel goeds over darmsnaren, zonder er verder echt wijzer van te worden. Het valt mij op dat de mensen die ik op zo'n peervormig instrument zie spelen, gewoon die lange stemknoppen hebben. Of ze dan op darmsnaren spelen, kan ik niet beoordelen, maar dat zou dan wel moeten om hun instrument op toon te houden tijdens het spelen. Of ze accepteren misschien een zekere mate van valsheid (net of wij op onze instrumenten altijd zo perfect zuiver spelen).
Op het lange model zitten metalen snaren en volgens mij niet van de beste soort, op het peervormige model zitten kunststof snaren. Ik heb niets veranderd dus het zijn de snaren die erop zaten toen ik de instrumenten kreeg.
