Asymmetrisch strijkinstrument... nooit succesvol, of nooit echt geprobeerd?

Net als het lichaam van de mens (en veel andere dieren) zijn strijkinstrumenten uitwendig vrijwel symmetrisch (maar inwendig niet echt; denk aan stapel en zangbalk, bij de mens aan b.v. hart, lever en alvleesklier). Dat we (uitwendige) symmetrie visueel instinctief aantrekkelijk vinden, staat wat mij betreft wel vast. Biologisch zijn daaraan ook belangrijke voordelen verbonden.
Als we denken aan de klank en speleigenschappen van een strijkinstrument, dan is niet a priori duidelijk, dat een symmetrisch instrument het optimum moet zijn. Ik vraag me af: is wel eens serieus ge-experimenteerd met andere, asymmetrische vormen van strijkinstrumenten? Wat zijn de gevolgen (op de klank) van een groter of anders gevormd, f-gat aan één zijde van het instrument? Wat is de optimale vorm van de klankkast als asymmetrie 'toegestaan' is?
Mijzelf lijkt zoiets visueel eigenlijk nogal lelijk, maar ja, dat zou deels ook wel een kwestie van gewoonte kunnen zijn. Het werk van sommige beeldende kunstenaars werd aanvankelijk ook heel lelijk gevonden. Ik ben benieuwd naar het commentaar van de experts in ons forum!

 

Er zijn op dit forum en elders de nodige voorbeelden te vinden van asymmetrie bij strijkinstrumenten, zelfs in het extreme. Uiteraard is daarmee ook al veel geëxperimenteerd, omdat de viool-oervorm ook beperkingen kent. Over het algemeen worden deze alternatieve ontwerpen weinig gewaardeerd omdat het afwijkt van het bekende en dát vindt de mens in zijn algemeenheid vaak lelijk. Ook de hanteerbaarheid komt wel eens in het geding bij een afwijkend ontwerp. De vergelijking met kunst gaat hier grotendeels mank: een kunstenaar heeft in principe absolute vrijheid, een muziekinstrument moet bespeelbaar, hanteerbaar en in dit geval ook verplaatsbaar en vervoerbaar zijn. Je komt dan noodgedwongen toch uit bij iets dat sterk lijkt op de oervorm van viool, alt of cello.

 

Een klankgat afplakken (voor de meeste lakken een slecht idee) is natuurlijk iets heel anders dan een van de spleten dichtlaten bij de bouw. Het plakband vormt een membraan en heeft minder invloed op de constructie, terwijl het weglaten van een F gat in het bovenblad dat laatste juist wel heeft.

 

Ik las over het gedeeltelijk afplakken heen: stom!

Ik heb zo'n viool zonder zijden wel eens in handen mogen hebben lang geleden. Wat ik mij herinner is dat hij "voor geen meter" klonk, maar ik weet niet of dat aan de kwaliteit van bovenblad en achterblad lag. Ik vermoed van niet.

 

Wat een boeiende commentaren! En wat een foeilelijk asymmetrisch instrument toonde de heer Oosterhof!
Het lijkt me toch niet onwaarschijnlijk dat er bij dit alles toch ook een psychologisme doorheen speelt. Dat de 'oude' Italiaanse strijkinstrumentenbouwers schitterende violen, altviolen en cello's bouwden, staat buiten kijf. Juist daardoor lijkt het me niet onmogelijk dat juist die vormen, en de klanken van die instrumenten, tot norm zijn geworden. Het is opvallend, vind ik, dat zoveel nieuwe strijkinstrumenten worden gebouwd en aangeboden als kopieën van instrumenten van bijvoorbeeld Amati, Stradivari, Guarnieri, Guadagnini en Montagnana. Dat ken ik niet zo van andere instrumenten, zoals blaasinstrumenten en vooral toetsinstrumenten. Daar zie je juist een doorlopende ontwikkeling (afgezien uiteraard van de bouwers van instrumenten voor de 'authentieke uitvoeringspraktijk'). Wat in de strijkinstrumentbouw 'mainstream' is, is bij die groepen instrumenten meer 'fringe business' (met alle respect, uiteraard...).
Dit alles neemt niet weg, dat ook ikzelf niets liever heb dan een mooie kopie van een oude Italiaanse meester.

 

En dit laatste punt roept bij mij weer een vraag op: is het dan niet een enorme gok als je een viool (of cello) laat bouwen? Je weet immers dan niet hoe de klank uiteindelijk gaat uitpakken, zelfs niet bij een eersteklas bouwer?

 

Maar een indicatie van hoe een instrument gebouwd in opdracht gaat klinken kun je tot op zekere hoogte wel krijgen vanuit de eerder door deze bouwer gebouwde instrumenten.

 

Toch zijn het dit soort indicaties, denk ik, die strijkers naar een bepaalde bouwer leiden. Kennelijk vindt men dat dan toch nuttig. Maar dat hoeft niet iedereen te vinden natuurlijk: afwijkende meningen mogen ook!

 

Bij bouwers als Greiner en zeker ook bij oude Italianen speelt dit waardeaspect met een beleggingsachtergrond wellicht een zekere rol. Gezien de vraag van Gevoelige Snaar is dat er ook een beetje bijgesleept. Maar bij b.v. een M. Besseling een H. Woldring een S. Schouten en wat dies meer zij, die in de NL strijkerswereld toch meer voor de hand liggen? Daar speelt klankreputatie een belangrijke rol, want op veilingen brengen ze nu soms niet op wat ze eens kostten.

 

Hoe schatten de heren Oosterhof, Boon en anderen de kwaliteit (m.b.t. de klank) in van de 'mindere' instrumenten van de allerberoemdste bouwers, zoals Stradivari; de Amati's; Gofriller; Montagnana enz.? Het kan toch haast niet zo zijn dat die alle zonder uitzondering ongelofelijk goed zijn? Dat zou pleiten tegen het gegeven dat de klank ook afhangt van factoren die de bouwer niet zelf in de hand heeft.
En: wat vindt men van veilingen? Dat lijkt me toch voor een belangrijk deel een kwestie van namen en plaatjes, in plaats van het bepleite intensieve zelf uitproberen van het instrument waarvoor men belangstelling heeft.

 

Er schijnen Strads c.s. te zijn die voor geen meter klinken en die hun leven slijten onder een glazen stolp in een museum en die desondanks getallen met vele nullen waard worden geacht.
Het resultaat hangt ten dele af van het gebruikte en/of beschikbare materiaal.
Er zijn veilingen voor gebruiksinstrumenten waar vioolbouwers en anderen hun al dan niet te restaureren handelswaar halen en er zijn veilingen waar de miljoenen waard geachte instrumenten onder de hamer komen. En er is van alles daar tussenin. Een viool is uiteindelijk "waard" wdgevg (wat de gek er voor geeft)
Tot zover wat antwoorden op uw (nogal retorische) vragen

 

"Aan de huid gebouwde instrumenten" nee, daar kan niets aan tippen